Kazimierz wraz z towarzyszami dociera pod Kalisz. Zależy im na czasie, by jak najszybciej zawrzeć sojusz z Krzyżakami. Niespodziewanie przyjeżdża książę Bogusław. Zapewnia króla o swojej lojalności wobec niego. Wyjawia władcy, że biskup Grot, Mikołaj z Biechowa i Przybysław z Sierakowa są przeciwni brataniu się z wrogiem. Arcybiskup Bogoria usiłuje przekonać Grota do zaprzestania walk z Kazimierzem i Krzyżakami. Swoją decyzję motywuje dobrem ogółu. Wójt przypadkiem dowiaduje się o wypadku Gabiji. O szczegóły zajścia wypytuje Kata. Za punkt honoru wyznacza sobie odnalezienie winnych skrzywdzenia ochmistrzyni. Zazdrosny o Helenę Guncel atakuje Henryka, brata Bolka.
